Jak jedwab

Historia jedwabiu

Jedwab pojawił się w Milanówku, a tym samym w Polsce, dzięki rodzeństwu Henryka i Stanisławy Witaczków. Ich rodzice, urzędnicy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, bywali u swoich kuzynów w Milanówku jeszcze przed rokiem 1914. Po wybuchu I wojny światowej rodzina została ewakuowana na Kaukaz, gdzie Henryk zapoznał się z jedwabnictwem na kursach w Państwowej Stacji Jedwabniczej w Tyflisie (dzisiejsze Tbilisi), a następnie pracował jako robotnik w Doświadczalnej Wytwórni Nici i Tkanin, gdzie jego ojciec był kierownikiem działu produkcji. Po powrocie do Polski w 1921 r. Witaczkowie zamieszkali w Milanówku i wkrótce podjęli próbę wprowadzenia wychowu jedwabników, by stworzyć surowiec do krajowej produkcji jedwabiu. W 1924 r. w willi „Józefina” przy ul. Piasta 13, gdzie mieszkali, utworzyli Centralną Doświadczalną Stację Jedwabniczą, przeprowadzili osiem wychowów, a w suterenach uruchomili wykonane z drewna urządzenia do rozmotywania jedwabiu z kokonów oraz ręczne krosna tkackie. Chcieli stworzyć miejsce będące jednocześnie stacją doświadczalną oraz warsztatem przemysłowej produkcji jedwabiu, która finansowałaby przedsiębiorstwo. Wkrótce na nowo zakupionym terenie na peryferiach Milanówka przy ul. Brzozowej 1 w 1928 r. położono kamień węgielny pod budowę Stacji Jedwabniczej. Jeszcze w 1927 r. Witaczkowie przeprowadzili pierwszy instruktorski kurs jedwabniczy dla 42 słuchaczy. Kursy odbywały się corocznie aż do 1951 r. i ukończyło je ogółem 700 osób. To, że Witaczkowie trafili do Milanówka i właśnie tu postanowili rozpocząć produkcję polskiego jedwabiu, miało dla tego miejsca ogromne pozytywne (!) konsekwencje…

Zasługi jedwabiu

 - Pół Milanówka hoduje morwy, nawet pobliski Komorów i Żółwin

- Pochodzący ze Lwowa słynny architekt Jerzy Sosnowski projektuje fabrykę jedwabiu w Milanówku, który go tak oczarowuje, że decyduje się tu zamieszkać. Kupuje działki i projektuje wille: „Florę”/„Polankę” i „Sosnowicę”.

- 1 czerwca 1930 r. do Milanówka przyjeżdża Prezydent RP Ignacy Mościcki i dokonuje uroczystego otwarcia CDSJ.

- Fabryka Jedwabiu staje się miejscem pracy i schronieniem dla wielu ludzi w czasie II wojny światowej.

- Prowadzący CDSJ Witaczkowie szyją spadochrony dla Wojska Polskiego.

- Po Powstaniu Warszawskim pomagano uciekającym ze stolicy szyjąc ciepłe kurtki, lecząc i utrzymując całe rodziny w pobliskim Żółwinie.

- Podczas okupacji Witaczkowie uratowali setki osób, chroniąc je przed wywiezieniem do Rzeszy, ukrywając Żydów, a także rozdając pracownikom i potrzebującym żywność.

- Schronienie znalazło w fabryce prawie 600 osób z sierocińca księdza Bouduena, które umieszczono w nowo wybudowanej hali.

 

- Do prowadzenia orkiestry symfonicznej Fabryki Jedwabiu w latach 1943-1945 zostaje zaangażowany Feliks Dzierżanowski, twórca Polskiej Kapeli Ludowej, słynny skrzypek, dyrygent, pedagog i kompozytor, mieszkaniec Milanówka.

- Po zakończeniu II wojny światowej powstaje Liceum Jedwabnicze, kształcące kadrę Fabryki Jedwabiu.

 

A w PRL-u…

– fabryka zatrudnia wielu ludzi, którzy po wojnie potracili majątki na byłych wschodnich Kresach Polski

– powstaje środowisko skupiające malarki na jedwabiu, które przechowują nadal oryginalne projekty i wzory

– sklepy Jedwab Milanowski znajdują się w każdym większym mieście Polski

– dzięki słynnemu polskiemu projektantowi mody Jerzemu Antkowiakowi polski jedwab podbija świat

Najnowsze wydarzenia:

– w 2014 r. Milanówek organizuje pierwsze Biennale Malarstwa na Jedwabiu.

– w 2015 r. powstaje Wirtualne Muzeum Jedwabnictwa prowadzone przez Stowarzyszenie Muzeum Jedwabnictwa Milanowskiego.