Historia Milanówka

Skąd wziął się Milanówek?

Milanówek to ponad 16-tysięczne miasteczko o powierzchni 13,52 km kw. położone ok. 30 km od Warszawy. Wraz z sąsiadującymi miastami: Brwinowem i Podkową Leśną, Milanówek tworzy Podwarszawskie Trójmiasto Ogrodów. Najstarsza część miasta z willową architekturą czasów przedwojennych oraz 200-letnim starodrzewem jest w całości objęta ochroną konserwatorską.

Dobry mikroklimat i proekologiczna polityka miasta dają olbrzymi komfort mieszkania i wypoczynku.

Milanówek jest kolebką polskiego jedwabnictwa oraz miejscem produkcji słynnych milanowskich krówek.

Na przełomie XIX i XX w., z inicjatywy właściciela miejscowego majątku Michała Lasockiego, Milanówek przekształcił się ze wsi szlacheckiej w modne letnisko, które upodobała sobie warszawska śmietanka. Po tym jak powstał tu przystanek Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, miasteczko zaczęło się dynamicznie rozwijać.  Coraz częściej na jego terenie wyrastały piękne murowane wille, reprezentujące różne style architektoniczne. W gusta mieszkańców najlepiej trafiały tradycyjny historyzm i wszelkie odmiany stylu narodowego. Powstały też wille w stylu neorenesansowym, zakopiańskim i wreszcie w stylu dworkowym, który nawiązywał do architektury polskiego dworu szlacheckiego.

W 1928 r. utworzono parafię pw. św. Jadwigi (wcześniej istniała tu kaplica). Powstawały coraz lepsze warunki do wypoczynku i stałego zamieszkania – klub tenisowy (5 kortów) i brydżowy, a także kino, dwie czytelnie oraz dwa kąpieliska i Teatr Letni. Rozwijały się usługi, w Milanówku działało ok. 100 sklepów. Rozpoczął funkcjonowanie targ (który w tym samym miejscu działa nieprzerwanie do dziś).

Z roku na rok Milanówek stawał się coraz bardziej modny. Na stałe zamieszkali tu znani ówcześni polscy, pisarze, aktorzy, artyści plastycy i muzycy.  Wśród nich warto wymienić słynnego tenora operowego Stanisława Gruszczyńskiego, Feliksa Dzierżanowskiego, Rufina Morozowicza czy Jana Szczepkowskiego i jego żonę Marię z Morozowiczów.

W okresie II wojny światowej Milanówek był jednym z najważniejszych ośrodków dowodzenia, szkolenia i zakrojonej na szeroką skalę walki z okupantem na terenie zachodniego Mazowsza. W 1944 r., jeszcze przed wybuchem i już po zdławieniu Powstania Warszawskiego, pełnił przez pewien czas rolę nieformalnej stolicy Polski Podziemnej, zyskał wtedy nazwę Mały Londyn. Po Powstaniu Warszawskim do Milanówka przybyły tysiące mieszkańców Warszawy w poszukiwaniu pomocy i schronienia. Z szacunkowych danych wynika, że w pewnym momencie liczba mieszkańców Milanówka osiągnęła 30–40 tys. osób.  

Pamięć o ważnej roli Milanówka w historii polskiego podziemia wojennego jest wciąż pielęgnowana i widoczna niemal na każdym kroku w przestrzeni miasta. 

Największym zakładem produkcyjnym w Milanówku przez ponad 50 lat była Fabryka Narzędzi Chirurgicznych i Dentystycznych „Mifam” SA, której produkcję stanowiły igły iniekcyjne, zęby akrylowe, instrumenty stomatologiczne i inne wyroby medyczne. Początki firmy sięgają 1940 r., kiedy to mieszkaniec Milanówka, Albert Rohoziński, uruchomił prywatną wytwórnię wyrobów dentystycznych ALRO. W 1947 r. firmę upaństwowiono, ale Rohoziński pracował w niej jako doradca. Trzy lata później wybudowano Fabrykę Narzędzi Chirurgicznych i Dentystycznych „Famed-4”, późniejszy Mifam. Dziś po fabryce nie ma śladu, ale 50-letnia historia zakładu pozostała ważną częścią historii miasta i jego mieszkańców.

Po 1989 r. odrodziła się autentyczna samorządność. Pierwsze wolne wybory w 1990 r. wygrał Komitet Obywatelski „Solidarność” i przejął władzę w mieście. Rozpoczął się nowy etap rozwoju. Stworzono pierwsze prywatne szkoły – podstawową i średnią – oraz Miejski Ośrodek Kultury. Pojawiły się lokalne organizacje, które rozwinęły szeroką działalność kulturalną, aktywizując lokalne środowiska. Powstały lokalne kawiarenki, jak również Galeria Ars Longa – jedna z największych prywatnych galerii sztuki we współczesnej w Polsce. Jedną z cyklicznych imprez, którą szczyci się Milanówek, jest Festiwal Otwarte Ogrody, podczas którego w przestrzeni prywatnych ogrodów odbywają się m.in. koncerty, wystawy i spotkania z artystami.

Niezmiennie w Milanówku osiedlają się ludzie biznesu, aktorzy, scenografowie, pisarze, językoznawcy, dziennikarze; tu znajdują dobre warunki do wypoczynku i pracy twórczej, a stolica wciąż pozostaje w zasięgu nieco ponad półgodzinnej jazdy pociągiem, autobusem czy samochodem.